Specyficzna budowa przewodu pokarmowego narzuca odpowiedni sposób żywienia tych zwierząt. Nie każdy zdaje sobie sprawę, że oprócz dobrze widocznych siekaczy (czterech górnych i dwóch dolnych) królik posiada jeszcze 22 inne zęby, które można obejrzeć dopiero po założeniu specjalnych rozwieraczy stomatologicznych. Również zaskoczeniem może być fakt, iż zęby te rosną stale z szybkością około 2mm w ciągu tygodnia i wymagają regularnego ścierania.
Ponadto króliki nie posiadają umiejętności wymiotowania, co jest spowodowane anatomicznym ułożeniem żołądka i dobrze rozwiniętym zwieraczem wpustu żołądka. Natomiast w samym żołądku zawsze powinien znajdować się pokarm ze względu na kwas solny, który wydzielany jest tutaj w dużych ilościach.
Najbardziej charakterystyczną częścią przewodu pokarmowego jest jelito ślepe, leżące po prawej stronie brzucha i mające 10 razy większą objętość od objętości żołądka. To tutaj zachodzi proces fermentacji, podczas którego bakterie rozkładają i przekształcają substancje dostarczane z pokarmem m.in. na wysokiej jakości białko bakteryjne, lotne kwasy tłuszczowe, witaminy. Część z nich jest wchłaniana na miejscu a część tworzy gęstą masę, która w dalszym odcinku jelita grubego nabierze kulistego kształtu i zostanie otoczona śluzem, przyjmując nazwę cekotrofu ( patrz ryc. 12.).
Cekotrofy stanowią tzw. kał miękki i często nazywane są kałem nocnym ze względu na fakt, iż są wydalane 8 godzin po posiłku, co z reguły przypada na porę wieczorową. Króliki wyjadają go bezpośrednio z odbytu, by pozyskać wcześniej nieprzyswojone substancje pokarmowe (lotne kwasy tłuszczowe, białka bakteryjne, witaminy, sód, potas). Zdrowy królik zjada go w całości, tak więc właściciel często nie zdaje sobie sprawy z jego obecności. Dostrzega natomiast tzw. kał twardy, zawierający nieprzyswajalne włókno, który wydalany jest około 4 godzin po spożyciu pokarmu w ilości około 150 bobków w ciągu doby.
Wspomniane włókno to nic innego jak substancje roślinne, które występują w formie przyswajalnej przez królika (hemiceluloza, pektyny) oraz nieprzyswajalnej (lignina, celuloza) i mają ogromny wpływ na funkcjonowanie przewodu pokarmowego. Substancje te znajdują się w korze drzew, sianie, trawie, owocach, warzywach, które stanowią wielki przysmak tych zwierząt. Włókno nieprzyswajalne odpowiedzialne jest za prawidłowe ścieranie zębów, motorykę jelit oraz dostarcza rozrywki w postaci długiego przeżuwania. Włókno przyswajalne jest odpowiedzialne natomiast za prawidłowy przebieg wcześniej wspomnianej fermentacji w jelicie ślepym. Posiłki wysokokaloryczne, o niskiej zawartości włókna są chętnie zjadane przez królika, jednakże zmniejszą ich apetyt na inne pokarmy i doprowadzają do otyłości oraz ustania wyjadania cekotrofów („syndrom brudnej pupy”).
Wybierając karmę dla pupila należy zwrócić uwagę na skład etykietek na opakowaniu. Dobra karma zawiera: 12-16% białka, 1-4% tłuszczu, >17% włókna, 0,6-1% wapnia, 0,4-0,8% fosforu, 8-14mg/kg miedzi, 10.000-18.000 IU/kg wit.A, 800-1500 IU/kg wit.D, 30-70mg/kg wit.E.
Najlepsze rozwiązanie stanowi karma w postaci granulatu, która zapewnia optymalne ścieranie zębów oraz odpowiednie trawienie. Na rynku dostępne są również karmy w formie crispy, które najlepiej stosować jako dodatek do granulatu, by zapewnić królikowi różnorodność pokarmu.
Ponadto należy pamiętać, że im karmy są bardziej kolorowe, tym stają się przyjemniejsze dla oka właściciela, natomiast ich skład często nie zaspokaja podstawowych potrzeb pokarmowych zwierzęcia. Podobna zasada tyczy się wszelkich kolb, dropsów itp., które zawierają duże ilości tłuszczu oraz cukru, doprowadzając do otyłości i niewydolności narządów wewnętrznych. Królik chętnie je zjada, co często utwierdza właścicieli w przekonaniu, iż karmią go w sposób właściwy.
Młody królik (do 6-7 miesięcy życia) powinien być karmiony zgodnie z zasadą ad libitum, czyli do woli. Należy mu zapewnić stały dostęp do karmy, siana i wody. Od trzeciego miesiąca życia zaleca się wprowadzać różnego rodzaju warzywa. Na rynku są dostępne karmy przeznaczone dla młodych królików, odpowiednio zbilansowane i zapewniające prawidłowy rozwój (np. Cuni Junior Nature Versele-Laga).
Dorosły królik powinien przyjąć dziennie od 50 do 80g karmy w przeliczeniu na 1kg masy ciała, przy zapewnionym stałym dostępie do świeżej wody i dobrej jakości siana. W praktyce żywienie królika sprowadza się do dwóch posiłków dziennie – każdy po 50g, przy czym 80% stanowi granulat a 20% karma typu crispy.
Królik powinien mieć stały dostęp do wody, która może pochodzić z kranu w przypadku wody ozonowanej, zaś w przypadku wody chlorowanej powinna być wcześniej przegotowana i ostudzona (nie zaleca się wody mineralnej niegazowanej). Królik dziennie wypija 50-125 ml/kg masy ciała, stąd optymalna pojemność poidełka powinna wynosić 500ml.
Warto menu królika wzbogacić o suszone owoce (jabłko, banan), warzywa (marchewka, seler) oraz zielonkę (babka szerokolistna, babka lancetowata, nagietek, mniszek lekarski, natka pietruszki). Oczywiście można podawać je w świeżej formie, jednak wcześniej muszą być odpowiednio przygotowane, dokładnie umyte i wysuszone.
Należy mieć na uwadze, iż rodzaj pożywienia może wpływać na kolor moczu królika, który może przybierać barwę od białożółtej aż po brązowoczerwoną. Na przykład spożywanie dużej ilości marchewki i zieleniny może skutkować czerwonawym moczem i jest to w zupełności naturalne.
Pielęgnacja.
Młodego królika, wbrew panującemu przekonaniu, bardzo łatwo jest nauczyć higieny. Od momentu pojawienia się zwierzaka w naszym domu, należy przenosić wszelkie pozostawione przez niego odchody do wspomnianych kuwet, tak aby mógł spotykać się z ich zapachem tylko i wyłącznie w tych miejscach. Pozostaje kwestią dni, kiedy młode zwierzę nauczy się samodzielnej higieny. Dorosły królik jest bardzo czystym zwierzęciem, więc od właściciela oczekuje jedynie regularnego sprzątania klatki oraz w okresie linienia – systematycznego szczotkowania. Ponadto należy kontrolować długość pazurów, które przycina się specjalnymi cążkami, trzymając królika w sposób przedstawiony na ryc. Cięcie przeprowadza się równoległe do podłoża, w bezpiecznej odległości od naczyń krwionośnych. W przypadku zranienia należy przyłożyć do pazurka watkę nasączoną Vagothylem (dostępny w aptece). Królika nie wolno kąpać! Zabrudzone miejsca (np. oblepione kałem) można przemyć ręczniczkiem zmoczonym w letniej wodzie. Poniżej zostało przedstawione zestawienie najczęściej przejawianych zachowań przez królika. Stawanie słupka: królik unosi się w celu osiągnięcia lepszego pola widzenia oraz powonienia. Silne tupanie tylnymi kończynami o ziemię: zdenerwowanie, strach. Zgrzytanie zębami: w zależności od sytuacji – wyraz bólu w przypadku stanu chorobowego lub oznaka zadowolenia w przypadku pieszczot przez właściciela. Wysokie skoki: oznaka radości i dobrego samopoczucia.
Lizanie: oznaka sympatii. Potrącanie głową opiekuna: domaganie się uwagi, a najczęściej prośba o głaskanie.
Zniżanie się: gest poddania.
Leżenie na boku: królik śpi i czuje się bezpieczny. Leżenie na brzuchu: w ten sposób królik odpoczywa i nie należy mu w tym czasie rzeszkadzać.
Znaczenie bródką przedmiotów: wyznaczanie swojego terytorium. Pod językiem znajdują się gruczoły, wytwarzające substancje zapachowe, które wydzielane są przez pory umieszczone na spodzie pyszczka.
Zmysły.
Wzrok.
Królik widzi lepiej na duże odległości aniżeli na mniejsze, zaś jego pole widzenia osiąga aż 360°. Dobrze radzi sobie w ciemności, natomiast słabo rozróżnia kolory. Naukowcy dowiedli, że odróżnia czerwony od zielonego. Zdarza mu się niewłaściwe ocenić odległość, dlatego nie dziwi fakt, iż często błędnie lokalizuje wyciągniętą tuż przed nim dłoń z przysmakiem.
Słuch
Królik wyłapuje najcichsze szmery a jego uszy mogą kierować się niezależnie od siebie do przodu i do tyłu. Dobrze rozróżnia poszczególne odgłosy, dlatego warto go nauczyć reagowania na swoje imię. Gorszym słuchem wykazują się króliki rasy baran, ze względu na ich ciężkie, zwisające uszy.
Węch
Zwierzęta te posiadają ruchome nozdrza a ich śluzówka jest nadzwyczaj wrażliwa. Królik rozpoznaje najrozmaitsze zapachy i odróżnia indywidualny zapach każdego z mieszkańców.
Smak
Doskonale odróżnia pożywienie słodkie, słone, kwaśne i gorzkie. Co ciekawe, chętnie je gorzkie zioła, gdyż ich gorycz nie jest dla niego tak silnie odczuwalna jak dla człowieka.
Dotyk
Dzięki wibryssom (wąsom czuciowym) doskonale radzi sobie w ciemności i dobrze orientuje się w terenie. Ponadto odbiera bodźce dotykowe cała powierzchnią ciała, dlatego wciskanie się w wszelkie wąskie przestrzenie jest dla niego bardzo atrakcyjne.
